اثری قابل اعتنا و بر مدار اخلاق

در روزگاری که اکثر فیلم‌های کمدی، سینمای در آستانه ورشکستگی ایران را احاطه کرده‌اند و سلیقه مخاطب را به سمت به زور خندادن تحمیلی برده‌اند، وجود فیلم‌هایی با ژانر معمایی – رازآلود – جنایی که کشش لازم برای جذب مخاطب و داستانی مفهومی برای تا انتها نشاندن او بر روی صندلی دارند غنیمت است. فیلم «علت مرگ نامعلوم» یکی از همین لنگ کفش‌های غنیمتی در بیابان برهوت سینمای ایران است.

فیلم سه سال توقیف بوده که علت دقیق آن مبرهن نیست، اما هرچه که هست، این اثر نه تلخ به معنای سیاه و سیاه نمایی است و نه جهت‌گیری سیاسی و شعاری دارد. فیلم حرف خودش را کاملا اخلاق مدارانه و با نگاه بر ارزش‌های انسانی می‌زند و انسان را به تفکر وا می‌دارد. ایده قصه تکراری است، اما سازنده سعی کرده در اجرا و نتیجه متفاوت و با عیار حاضر شود و در پایان‌بندی بهترین آس خود در پرداخت و مفهوم را ارائه کند.

ترکیب بازیگران خوبی دارد و بازی‌ها قابل قبول و به اندازه است، کارگردان منطق روایی خود را بر یک اتفاق ناخواسته گذاشته که همراهانی برای حل آن مجبور به چالش‌های اخلاقی و انسانی می‌شوند، که در این چالش‌ها سعی شده فیلم هم در جایگاه بیطرف بایستد و هم در چند نقطه با نوع روایتی که دارد حق را به تک تک شخصیت‌ها بدهد که خب هم می‌تواند منطقی و درست باشد و هم یک جانبداری غیر اصولی به حساب بیاید.

«علت مرگ نامعلوم» با وجود داشتن یک بحران در دل قصه خود، اما از ضعف خلق درام رنج می‌برد و فیلمنامه‌اش از استخوان بندی محکمی برخوردار نیست که اگر سازنده کمی روی داستان پردازی‌اش و خرده پی‌رنگ‌ها کار می‌کرد، می‌توانست منسجم‌تر و تماشایی‌تر شود، اما با این حال کار قابل قبولی شده و بیننده را تا انتها و بدون اینکه حوصله‌اش سر برود نگه می‌دارد.

قصه فیلم، ماجرای چند مسافر است که با یک ون محلی قرار است به کرمان بیایند و از آنجا هر کسی به شهر خود برود. در طول مسیر، خرابی سپر ماشین باعث حرکت بد آن شده و با چند ترمز ناگهانی و چپ و راست شدن، مسافران دچار بهم ریختگی می‌شوند که پس از این ماجرا، متوجه مرگ یک مسافر بلوچ در میان خود شده که علت مردن آن برای سایر مسافران مبهم است و پس از تفتیش او متوجه وجود دلار زیادی در لباس او می‌شوند و همین اتفاق دستمایه تنش و چالش‌هایی بین سایر مسافران در تعیین تکلیف وضعیت جنازه او، گذر از پلیس راه و مالکیت دلارها می‌شود و وجدان و اخلاق مسافران محک می‌خورد.

فیلم سعی می‌کند هر کدام از مسافران را نماینده قشری از جامعه قرار دهد که در بحث شکاف طبقاتی و وضعیت بد اقتصادی، دچار مشکلاتی هستند و سر همین مشکلات‌شان وسوسه می‌شوند که همدیگر را دور بزنند و در نهایت در پایان بندی هم یک نهیبی به همه شخصیت‌ها و مخاطب در خصوص هر اقدام غیر انسانی و غیر اخلاقی با چنین ماجرای می‌زند و تلنگری می‌شود که بیننده به فکر فرو می‌رود.

«علت مرگ نامعلوم» فیلم محترم و شریفی است که سعی کرده بدور از شعار و ادای سیاسی یا پز روشنفکری حرف و پند اخلاقی‌اش را بدهد و بگوید با وجود داشتن مشکلات فراوان که هرکسی به خود حق می‌دهد، اما نباید وجدان، انسانیت، اخلاق و شرافت را زیر پا گذاشت، که اگر چنین شود هر ادعایی فورا فرو می‌ریزد و ظلمی که با مشکلات به هر کسی رسیده، اینگونه دومینو وار تداوم پیدا خواهد کرد. این فیلم ارزش دیدن دارد و در قحطی یک اثر درام-تراژیک معمایی قابل اعتنا است.

انتهای پیام/