نوشته های مشابه
ایسنا/خراسان شمالی فرش دستباف اگرچه با فرهنگ و هنر ایرانی عجین شده اما امروزه این هنر – صنعت با بی‌مهری مواجه شده است و در کمتر خانه‌ای فرش دستباف دیده میشود چراکه نوع ماشینی آن گوی سبقت را ربوده است.
گره های زرین قالی وقتی با تلفیقی از هنر و زیبایی های طبیعی طرح های بی‌بدیل و ماندگاری در تاریخ را به نام ایران و ایرانی در جهان به ثبت می رساند، ایران و ایرانی را به بالیدن به این افتخار فرا می خواند.
در سال های اخیر، فرش ایران چه داخل و چه در خارج از مرزهای ایران دچار فراز و نشیب‌هایی شده که تسلسل و تزلزل جایگاه فرش ایران در بازارهای جهانی را رقم زده است؛ اوج رونق بازار فرش ایران در بازارهای جهانی دوران دفاع مقدس و تا سال ۷۹ بود.
یکه‌تازی فرش ایران در بازارهای جهانی اتفاقی، شانسی و افتادن دوره‌ای از قرعه فروش به نام فرش ایران نبوده بلکه از تاریخ تاسیس شرکت ملی فرش ایران مبنی بر متمرکز کردن صادرات فرش از یک واحد تخصصی فرش در کشور یکی از عمده فعالیت های تجار همچنین همکاری بخش خصوصی و دولتی در جهت حمایت هر چه بیشتر از این حوزه بود .
چالش ها و مشکلات فراروی فرش دستباف ایران رفته رفته موجب بروز برخی مشکلات و ناهماهنگی بین بخش های مختلف این حوزه شد و تا جایی که در برخی از موارد شاهد تقابل یک بخش در مقابل بخش دیگر این حوزه هستیم.
اینکه فروش فرش ایران در بازارهای جهانی متاثر از تحریم ها و وجود برخی ناملایمات اقتصادی در جهان است، یکی از دلایل موجود برای افول فروش فرش ایران است اما بخش عمده این مشکلات برمی گردد به سیستم مدیریتی و نوع تولیدات در داخل کشور و در یک کلام به‌روز کردن طرح و نقش براساس تقاضای بازار و ایجاد تغییرات و تحولات بنیادین در طرح و نقش و نوع رنگ‌آمیزی؛ این امر میسر نخواهد بود مگر در سایه ایجاد شبکه‌ای گسترده و تخصصی در زمینه بازاریابی، بازارسازی و بازارشناسی.
سمفونی رنگ و نقش بر تار و پود فرش
خیلی وقت‌ها تصاویر می‌تواند بسیار گویاتر از کلمات باشد. به خصوص وقتی با رنگ، نقش، نور، حرکت و طبیعت سر و کار داشته باشی و صحبت از هنری مثل فرش ایرانی باشد که یادآور حضور سرافرازانه هنرمندان ما بر پهنه گیتی است و در دل آرزویی نداری جز آن که ای کاش می‌توانستی این جهان ظریف و سراسر تخیل را، این درخت‌ها، نهرها، شکوفه‌ها و جهانی آرمانی را که برگرفته از روح ایرانی است و بر فرش دستباف هنرمندان میهن‌مان نقش بسته است، به همگان نشان دهی.
کاش می‌توانستی آن نخ‌هایی را که به هزار رنگ از آب داغ بیرون کشیده و به دست باد سپرده میشود، آن دستانی که همین نخ‌ها را به سرعت از میان چله‌ها رد می‌کنند و گره می‌زنند و آن کلاف‌هایی که دم به دم،لاغرتر میشود و فرشی را که تا از دار قالی پایین بیاید، خون به دل بافنده‌اش می‌کند، به همه نشان دهی. کاش می‌شد، بشنوند سمفونی دل انگیزی را که از برخورد شانه کوب با رج‌های قالی پدید می‌آید و کاش می‌شد بدانند که هر قالی، فرهنگ مصوری است که بخشی از سند، هویت و سرمایه ملی ماست.
فرش، سند است و گواه این گفته، روزگار نه چندان دوری است که در آن آدم‌ها فرش زیر پایشان را به هنگام هر سختی، در گروی بانک می‌گذاشتند و وام می‌گرفتند. آن زمان مردم می‌دانستند که هر گره‌ای که امروز بر تار و پود فرشی زده میشود، می‌تواند فردا گره گشای زندگی شان باشد.
فرش کردی نشان دهنده اصالت اقوام خراسان شمالی
فرش کردی یکی از انواع قالی‌های ایرانی است. این قالی توسط اقوام کرمانج در خراسان شمالی بافته می شد که البته از این نوع فرش سایر اقوام نیز می بافند. خراسان شمالی نیز یکی از استان های کشور است که در آن بافت فرش به ویژه توسط بانوان ترکمن و کرمانج رواج خاصی دارد.
در مورد تاریخچه فرش کردی می توان گفت که به حدود حدقال ۸۰۰ سال گذشته و فرش ترکن به حدود ۳۰۰ سال گذشته باز می گردد و البته در این استان یکی از منحصر به فردترین انواع فرش در دنیا که به عنوان فرش دو رویه تمام ابریشم دویدوخ نام گرفته در دورترین نقاط مرزی بافته می شود.
بر اساس آماری که وجود دارد در این استان بیش از ۲۱ هزار بافنده فرش دستبافت وجود دارد که سالانه حدود ۳۶۰ هزار متر مربع فرش بافته می شود.
علاوه بر تک‌بافی‌ها، کارگاه‌های متعددی از سالیان بسیار دور در کار فرش‌بافی بوده و هستند و در این استان علاوه بر فرش های کردی و ترکمن، فرش هایی با طرح های تبریز و نائین و با کیفیت بالا بافته می شود.
اما متاسفانه حال فرش ها و بافندگان فرش در این استان خیلی خوب نیست؛ بطوریکه فرش ها بافته می شوند اما به جای اینکه به فروش برسند در انبارها جا خشک می کنند و دپو می شوند و از سوی دیگر تعدادی از بافندگان نیز طی دو سه سال اخیر این کار را رها کرده و به انجام کارهای دیگر همچون کارگری روی آورده اند.
بخش فرش در حال نابود شدن است
حسین ایزانلو رئیس اتحادیه صنایع دستی خراسان شمالی در گفت و گو با ایسنا، می گوید: یکی از مشکلات و معضلات اساسی بافندگان فرش در این استان پایین بودن دستمزد آن ها بوده است.
وی می افزاید: البته همراه با وجود تورم کنونی، طی دو سه ماه گذشته دستمزد قالیبافان دو سه برابر و حدود ۶۰ درصد افزایش یافته و این امر می تواند کمک کند تا بافندگان فرش دست از کار نکشند و به سوی انجام کارهای کاذب دیگر سوق پیدا نکنند.
ایزانلو ادامه می دهد: اما در این میان خریداری برای خرید این فرش ها نفیس وجود ندارد و از سوی دیگر صادراتی نیز نیست و میزان صادرات فرش به کمترین مقدار خود رسیده است بنابراین تولیدکنندگان و سرمایه گذاران فرش دستبافت فرش ها را می بافند اما به امید اینکه شاید روزی مشتری پیدا شود آن را در انبارها دپو می کنند.
وی تصریح می کند: در حال حاضر خود من که شرکت تولیدی فرش دارم ۳ هزار تخته فرش دپو دارم و فکر می کنم مجموع فرش های دپو شده در حال حاضر در این استان بیش از ۱۰ تا ۱۵ هزار تخته باشد.
ایزانلو تاکید می کند: در گذشته مردم تمایل زیادی به خرید فرش داشتند اما با تغییر فرهنگ و گرایش مردم برای خرید مبل و استفاده از آن به جای فرش سبب شده تا مقدار خرید فرش دستباف از سوی مردم نیز به صورت چشم گیری کاهش یابد.
وی خاطرنشان می کند: البته تفاوت قیمت میان فرش ماشینی و دستباف نیز از دیگر عواملی است که سبب شده تا بیشتر افراد اگر بخواهند فرش خرید کنند از نوع ماشینی خرید داشته باشند.
به گفته این مقام مسئول در حال حاضر قیمت فرش تبریز و یا نائینی که در این استان بافته می شود حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیون تومان است و توان اقتصادی بسیاری از افراد اجازه خرید این نوع از فرش ها را نمی دهد اما برخی از بانک ها کارت خرید لوازم خانگی را ارئه می دهند که می توان این فرش ها را نیز در میان کالاهایی که می شود خرید، گنجاند.
اعطای سهمیه جدید بیمه برای بافندگان فرش در خراسان شمالی
وی به بیمه قالیباف ها نیز اشاره کرده و می گوید: یکی از معضلات اساسی حوزه صنایع دستی در این استان استان موضوع بیمه افراد فعال در این حوزه است بطوریکه از حدود ۲۱ هزار بافنده فرش در این استان فقط دو هزار و ۳۰۰ نفر تحت پوشش بیمه هستند.
ایزانلو بیان می‌کند: البته اخیرا یک سهیمه جدید برای بیمه قالیباف ها به این استان داده شده که دو تا سه هزار نفر است و در حال پیگیری هستیم تا تعدادی از افراد را تحت پوشش بیمه ببریم.
وی به قیمت مواد اولیه تولید فرش نیز اشاره کرده و می افزاید: به رغم اینکه کیفیت فرش ایران نسبت به سایر کشورها همچون نپال، افغانستان، چین، هندوستان قابل مقایسه نیست اما این کالای منحصر به فرد ایرانی توان رقابت با کالاهای بی کیفیت کشورهای مذکور به علت قیمت تمام شده محصول را ندارد.
رئیس اتحادیه صنایع دستی خراسان شمالی ادامه می دهد: از زمانیکه قیمت ارز افزایش یافت و مواد اولیه ای همچون نخ ابریشم و مرینوس با قیمت بالایی وارد کشور شد، قیمت فرش نیز به طور چشم گیری افزایش یافت.
وی با بیان اینکه بسیاری از مشتریان فرش، مردم داخل کشور هستند، تاکید می کند: دولت می تواند با حمایت های انجام شده از واحدهای ریسندگی و … برای کاهش هزینه های تمام شده تولید مواد اولیه، قیمت فرش را نیز کاهش دهد که در این صورت خریداران داخلی افزایش می یابد و دوباره شاهد رونق تولید در این صنعت خواهیم بود.
بانک ها از شرکت های تولیدی فرش حمایت کنند
ایزانلو یکی از مهمترین دغدغه های شرکت های تولیدی فرش را در این استان عدم حمایت بانک ها عنوان کرده و اظهار می کند: فرش یکی از حوزه هایی است که می تواند اشتغال خوبی را برای افراد ایجاد کند اما با توجه به رکود ۱۰۰ درصدی که در بازار این محصول وجود دارد بانک ها می توانند با ارائه تسهیلات با نرخ چهار و شش درصد از این شرکت های تولیدی برای حفظ اشتغال کمک کنند.
وی خاطرنشان می کند: اما در حال حاضر هیچ یک از بانک های استان به جز صندوق کارآفرینی امید حاضر به پرداخت تسهیلات کم بهره نیست.
جوانان خراسان شمالی تمایلی به خلق زیبایی ندارند
محمدی رئیس اتحادیه قالیبان خراسان شمالی نیز در ادامه در گفت و گو با ایسنا، می گوید: در حال حاضر تعداد افراد جوانی که تمایل به فعالیت در رشته قالیبافی داشته باشند بسیار کم شده است.
وی اظهار می دارد: صنعت قالیبافی در خراسان شمالی فعال است اما تعداد افراد جوانی که وارد این صنعت می شوند نسبت به سال های گذشته بسیار کم شده است.
وی می افزاید: هم اکنون افرادی که در این عرصه فعالیت می کنند افرادی هستند که از گذشته در این حوزه فعالیت می کردند و فعالان صنعت فرش دستبافت خراسان شمالی را بیشتر افراد میانسال تشکیل می دهد.
محمدی ادامه می دهد: در حال حاضر در این استان ۲۳ هزار نفر دارای کارت قالی بافی دارند و نیمی از آن ها فعال بوده و نیمی دیگر دست از کار کشیده اند.
وی تصریح می کند: وجود رکود در بازار سبب شده تا تعدای از افراد فعال در صنعت فرش دستبافت در این استان دست از کار بکشند و جوان ترها نیز تمایلی برای ورود این حوزه را نداشته باشند.
رئیس اتحادیه قالیبان خراسان شمالی می گوید: یکی دیگر از مشکلاتی که هم اکنون قالیباف های خراسان شمالی به شدت با آن دست و پنجه نرم می کنند عدم پوشش آن در بیمه تامین اجتماعی است.
وی خاطرنشان می کند: متاسفانه از ۲۳ هزار نفری که دارای کارت قالیبافی هستند فقط سه هزار نفر تحت پوشش این بیمه قرار دارند.
پروژه از پشم تا فرش در خراسان شمالی چشم به راه سرمایه گذار
مهرداد داودزاده رئیس اداره فرش سازمان صمت خراسان شمالی نیز در گفت و گو با ایسنا، می گوید: پروژه از پشم تا فرش یکی از پروژه هایی است که به عنوان پروژه اقتصاد مقاومتی در این استان مورد تایید قرار گرفته است.
وی اظهار می دارد: یکی از مهمترین مشکلاتی که فرش خراسان شمالی با آن مواجه است کمبود زیرساخت ها است به طوریکه این استان فاقد کارگاه ریسندگی، رنگ رزی و… است.
داودزاده می افزاید: خراسان شمالی یکی از قطب های تولید دام در کشور است اما پشم های چیده شده به علت نبود یک واحد ریسندگی به خارج استان فرستاده می شود، سپس مردم مجبور هستند نخ های مورد نیاز خود را از خارج استان تامین کنند.
وی ادامه می دهد: در قالب این طرح باید سرمایه گذار در زمینه واحدهای تولیدی ریسندگی و رنگ رزی سرمایه گذاری کند و در روند اجرای طرح مورد حمایت قرار گیرد اما تاکنون هیچ سرمایه گذاری برای راه اندازی این واحدهای تولیدی سرمایه گذاری نکرده است.
تعهدات ارزی از روی فرش دستبافت برداشته شود
رئیس مرکز ملی فرش ایران تاکیدکرد: بازپرداخت تعهدات ارزی از روی فرش دستبافت برداشته شود.
فرحناز رافع نیز چندی پیش با حضور در خراسان شمالی در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: متاسفانه تحریم های داخلی و خارجی کمر فرش ایران را شکسته و این امر بر روی صادرات و تولید آن تاثیر گذاشته است.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر دو مشکل اصلی فرش ایران تحریم های داخلی و خارجی است، اظهارکرد: از آنجایی که این هنر صنعت یک ساله است و مدت زمان فروش و خواب آن نیز طولانی بوده و از سوی دیگر دوره بازپرداخت تعهد ارزی نیز یک ساله است باید این تحریم داخلی از روی این صنعت برداشته شود.
رافع افزود: برداشتن تعهدات ارزی و یا طولانی تر کردن دوره بازپرداخت آن موجب می شود تا صادرات فرش به جایگاه قبلی خود بازگردد و در حوزه تولید ناخالص ملی جایگاه خاص خود را داشته باشیم.
وی به تحریم های خارجی اعمال شده برای فرش ایران نیز اشاره کرد و گفت: تحریم فرش بعد از نفت به علت ارزش دلاری آن نبود و این امر از سوی دشمنان انجام شد به دلیل اینکه آن ها امنیت ملی، میزان اشتغال و رفاه اجتماعی را نشانه گرفته بودند.
رئیس مرکز ملی فرش ایران تصریح کرد: در زنجیره فرش دو میلیون نفر به صورت مستقیم کار می کنند و ۸ میلیون نفر از محل این صنعت ارتزاق دارند که معادل یک دهم جمعیت کشور می شود.
وی تاکید کرد: دشمنان برای اینکه کمر کارآفرینی و اشتغال در ایران خم شود فرش را مورد تحریم قرار دادند.
رافع با اشاره به اینکه میزان تولید فرش طی ۹ ماه امسال افزایش داشته است، گفت: طی ۹ ماه امسال یک میلیون و ۷۰۰ متر مربع فرش دستبافت تولید شده است.
کلام آخر
فرش دستباف ایران یک هنر صنعت قدیمی و میراث ماندگار کشور است که همیشه در صدر بوده و امروز هم با وجود همه افت و خیزها و دشواری هایی که در فرآیند تولید و تجارت و صادرات آن وجود داشته و دارد اما همچنان در صدر مانده است؛ به گونه‌ای که با وجود همه دشواری ها و مشکلات این صنعت به مدد پیشینه ارزشمند خود و نامدار بودن برند «پرشین کارپت» و حضور شبکه سنتی توزیع در بسیاری از بازارهای هدف و تلاش در راهیابی به بازارهای جدید پیشتاز این میدان است.
در حال حاضر فرش مانند بیمار ضعیف و نحیفی است که اگر بخواهند سلامت خودش را به دست بیاورد و دوباره راه بیفتد، کمک های اساسی می‌خواهد و باید رسیدگی و حمایت‌های جدی از آن بشود؛ برای این اتفاق باید اول به این نتیجه برسند که فرش به درد اقتصاد کشور می خورد و می تواند اشتغال‌زایی ایجاد کند و در ادامه می‌تواند صادرات گسترده‌ای داشته باشد.
انتهای پیام
