خواص جوش شیرین: ۲۲ خاصیت علمی اثبات شده

خواص جوش شیرین متعدد است و جدا از به عمل آوردن خمیر نان و شیرینی، مصارف دیگر هم دارد. مثلاً برای سلامتی مفید است و باعث تسکین برخی مشکلات، نظیر آفت دهان، می شود.

جوش شیرین یا سدیم بی کربنات در شیرینی پزی کاربرد دارد و باعث پف کردن نان، کیک، کلوچه و شیرینی می شود.

جوش شیرین به خوبی خمیر را عمل می آورد. یعنی به اسید، مثل سرکه یا آبلیمو، واکنش نشان می دهد و با تولید کربن دی اکسید، باعث می شود خمیر پف کند.

با این حال، خواص جوش شیرین در مصارف خانگی هم کاربرد دارد.

در ادامه این مطلب از دپارتمان تغذیه مجله سلامت دکتر بهشتیان به ۲۲ مورد از خواص جوش شیرین و مصارف آن اشاره می کنیم.

خواص جوش شیرین در مصارف خانگی

جوش شیرین از جمله آیتم های مفید و چندمنظوره در خانه است چون از تمیزکاری گرفته تا مراقبت از بهداشت دهان، کلی فایده و کاربرد دارد. در ادامه، فهرست کاملی از مصارف خانگی جوش شیرین آمده است.

دهان شویه

بهتر است برای رعایت بهداشت دهان از دهان شویه استفاده کنید که برخلاف مسواک، به گوشه و کنار دهان و درز دندان ها، لثه ها و زبان راه پیدا می کند.

خیلی از افراد به جای دهان شویه از جوش شیرین استفاده می کنند. برخی تحقیقات نشان می دهد جوش شیرین بوی بد دهان را از بین می برد و حتی خواص ضد میکروبی دارد.

یک پژوهش نشان داد جوش شیرین چندان روی از بین بردن باکتری های دهان موثر نیست اما سطح pH بزاق را بالا می برد که مانع از رشد باکتری می شود.

اگر می خواهید در خانه از جوش شیرین دهان شویه درست کنید، نصف قاشق چای خوری (۲ گرم) جوش شیرین را به نصف لیوان (۱۲۰ mL) آب ولرم اضافه و مثل دهان شویه از آن استفاده کنید.

از خواص جوش شیرین: به عنوان سفیدکنندۀ دندان

جوش شیرین از جمله روش های خانگی محبوب برای سفید کردن دندان هاست.

تحقیقات نشان می دهد خمیردندان حاوی جوش شیرین از نظر سفید کردن دندان ها و جرم زدایی بهتر عمل می کند.

شاید به این خاطر که جوش شیرین کمی خاصیت سایندگی دارد و پیوندهای مولکولی جرم دندان را می شکند. به علاوه، جوش شیرین ضد میکروب و باکتری است و به مقابله با باکتری های مضر کمک می کند.

خوشبوکنندۀ بدن

شاید باورتان نشود اما عرق انسان بو ندارد و تنها بعد از تجزیه شدن توسط باکتری های زیر بغل، بودار می شود. این باکتری ها، عرق بدن را به ضایعات اسیدی تبدیل می کنند و درواقع، بوی عرق از اینجاست.

در اغلب موارد، از جوش شیرین به عنوان خوشبوکنندۀ طبیعی استفاده می شود تا بوی اسیدی عرق را بگیرد.

دستمال آغشته به جوش شیرین را به زیر بغل بمالید یا جوش شیرین را با کمی روغن نارگین یا آرد ذرت ترکیب کنید و دئودورانت خانگی بسازید.

از خواص جوش شیرین: برای از بین بردن بوی یخچال

تا به حال شده در یخچال را باز کنید و بوی بد به مشامتان بخورد؟

به احتمال زیاد، بعضی غذاها بیش از حد در یخچال مانده و خراب شده است. گاهی یخچال را خالی و تمیز می کنید اما بو تا مدت ها باقی می ماند.

برای حل این مشکل، یک فنجان جوش شیرین را ته یخچال بگذارید.

خوشبوکنندۀ هوا

خیلی از خوشبوکننده های فروشگاهی بوی بد را از بین نمی برند، بلکه فقط مولکول های عطر را در هوا پراکنده می کنند تا بقیۀ بوها را بپوشاند.

به علاوه، ترکیبات بیش از ۹۰% از خوشبوکننده ها مشخص نیست؛ یعنی روی محصول نوشته نشده است. پس ممکن است یک مادۀ شیمیایی داخل آن به کار رفته باشد که شما به آن حسایست دارید.

جوش شیرین یک جایگزین امن برای خوشبوکننده های هواست چون مواد شیمیایی ندارد و ذرات بدبو را از بین می برد.

برای تهیۀ خوشبوکنندۀ هوا به کمک جوش شیرین، به مواد زیر احتیاج دارید:

• ظرف شیشه ای کوچک
• ۳/۱ پیمانه (۷۴ گرم) جوش شیرین
• ۱۵-۱۰ قطره از روغن مورد علاقه
• یک تکه پارچه یا کاغذ
• نخ یا ربان

جوش شیرین و روغن را داخل شیشه بریزید. درپوش پارچه ای یا کاغذی را روی آن بگذارید و بعد نخ یا ربان را دور درپوش بپیچید تا محکم شود. شیشه را در اتاق پذیرایی، اتاق خواب، دستشویی یا آشپزخانه قرار دهید.هر وقت بو کم شد، شیشه را تکان دهید.

از خواص جوش شیرین: به عنوان سفید کنندۀ لباس

جوش شیرین یک روش ارزان برای سفید و تمیز کردن لباس است.

جوش شیرین قلیایی (نمک محلول) است؛ یعنی می تواند جرم، لکه و کثیفی را از بین ببرد. تحقیقات قدیمی نشان می دهد مواد قلیایی، مثل جوش شیرین، حین شستشو با آب، به اسیدهای موجود در لکه ها واکنش نشان می دهند و باعث لکه گیری می شوند.

برای امتحان کردن این روش، نصف پیمانه (۱۱۰ گرم) جوش شیرین را به شویندۀ لباس اضافه کنید. جوش شیرین نرم کننده هم هست پس کمتر شوینده بریزید.

شویندۀ آشپزخانه

جوش شیرین چندمنظوره است و همین مسئله آن را به یک شویندۀ عالی برای آشپزخانه تبدیل می کند. اگر جوش شیرین را با اسید (مثل آبلیمو یا سرکه) ترکیب کنید، رشد ریزجاندارهای مضر (مثل کپک یا باکتری) را کنترل می کند.

برای استفاده از جوش شیرین در آشپزخانه، آن را به مقدار مساوی با آبلیمو و کمی آب ترکیب کنید تا شبیه به خمیر شود. خمیر را با اسفنج یا دستمال روی سطح مورد نظر بمالید و خوب بسابید.

شما می توانید وسایل و سطوح آشپزخانه را با جوش شیرین تمیز کنید. از جمله:

• فر
• لکۀ فنجان قهوه
• لکۀ سطح مرمری
• لکۀ چربی
• کاشی آشپزخانه
• گرفتگی چاه
• مایکروویو
• سنگ اوپن آشپزخانه

از خواص جوش شیرین: برای از بین بردن بوی زباله

وقتی سطل زباله پر شود، بوی تعفن همه جا را می گیرد چون پر از ضایعات فاسد است و بوی بد به آشپزخانه و کل خانه سرایت می کند.

خوشبختانه، جوش شیرین مولکول های بوی اسیدی را از بین می برد.

در واقع، تحقیقات نشان می دهد اگر ته سطل زباله جوش شیرین بریزید، بوی زباله تا ۷۰% کمتر می شود.

پاک کردن لک فرش

ترکیب جوش شیرین و سرکه، مقاوم ترین لکه های روی فرش را از بین می برد.

از مخلوط جوش شیرین و سرکه، ترکیبی به اسم کربنیک اسید درست می شود که از جمله ترکیبات رایج در اکثر محصولات پاک کننده است. در اثر این واکنش، کلی گاز تولید می شود که به تجزیۀ لکه های مقاوم کمک می کند.

مراحل از بین بردن لک فرش به کمک جوش شیرین و سرکه:

1. روی لک فرش، یک لایۀ نازک جوش شیرین بریزید.
2. داخل یک اسپری خالی به مقدار مساوی سرکه و آب بریزید و روی لکه اسپری کنید.
3. یک ساعت صبر کنید تا سطح خشک شود.
4. با برس جوش شیرین را تمیز کنید و آثار باقی مانده را با جاروبرقی پاک کنید.
5. می بینید که لکه از بین رفته. اگر هنوز جوش شیرین روی فرش باقی مانده، فرش را با حوله نمناک تمیز کنید.

از خواص جوش شیرین: پاک کنندۀ چندمنظورۀ دستشویی

تمیز کردن دستشویی، درست مثل آشپزخانه، کار سختی است. ما مدام از سطوح مختلف دستشویی استفاده می کنیم. برای همین، مرتب باید این سطوح را تمیز کنیم.

فروشگاه ها پر از شوینده های دستشویی است اما خیلی ها طرفدار شویندۀ طبیعی و مقرون به صرفه هستند. اینجاست که جوش شیرین به کار می آید چون سطوح مختلف دستشویی را سفید و ضد عفونی می کند. البته به اندازۀ شوینده های صنعتی موثر نیست.

شما می توانید سطوح زیر را با جوش شیرین تمیز کنید:

• کاشی دستشویی
• توالت
• دوش
• وان
• سینک دستشویی

جوش شیرین و آب را با هم مخلوط و خمیر درست کنید. خمیر را با اسفنج یا دستمال به سطح مورد نظر بمالید. ۲۰-۱۵ دقیقه بعد، خمیر را با دستمال مرطوب پاک کنید.

آفت کش میوه و سبزیجات

همه می دانیم که برای جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی، به آن ها سم می زنند و خیلی ها از باقی ماندن این مواد روی غذاها نگرانند. کشاورزان برای محافظت از محصول در برابر حشرات، میکروب ها، جوندگان و انگل ها از آفت کش استفاده می کنند اما این مواد سلامت انسان را به خطر می اندازد.

بهترین راه برای از بین بردن سم این است که میوه را پوست بگیرید اما در اغلب موارد، مواد مغذی ضروری و مهم مثل فیبر، ویتامین ها و مواد معدنی در پوست میوه ذخیره می شود.

جالب است بدانید تحقیقات جدید نشان می دهد که شستن میوه و سبزیجات با جوش شیرین موثرترین روش برای حذف سم است و دیگر لازم نیست میوه و سبزیجات را پوست بگیرید.

یک تحقیق نشان داد کافی است ۱۵-۱۲ دقیقه سیب را در محلول آب و جوش شیرین خیس دهید تا مواد سمی آن از بین برود.

یادتان باشد اگر آفت کش به پوست میوه یا سبزیجات نفوذ کرده باشد، این روش جواب نمی دهد. به علاوه، لازم است بیشتر در این زمینه تحقیق کنیم تا از تأثیر این روش روی سایر محصولات مطمئن شویم.

از خواص جوش شیرین: برای برق انداختن نقره جات

شما می توانید برای برق انداختن و جلا دادن به سرویس نقره، از جوش شیرین استفاده کنید. برای این کار، به مواد زیر احتیاج دارید:

• سینی فر آلمینیومی یا سینی فر به همراه فویل آلمینیوم
• ۱ پیمانه (۲۴۰ mL) آب جوش
• ۱ قاشق غذاخوری (۱۴ گرم) جوش شیرین
• نصف پیمانه (۱۲۰ mL) سرکۀ سفید

جوش شیرین را به سینی آلمینیوم اضافه کنید و به تدریج روی آن سرکه بریزید. بعد آب داغ را بریزید و نقره را داخل سینی فر بگذارید.

لکه بلافاصله از بین می رود. در اکثر موارد، بعد گذشت ۳۰ ثانیه می توانید نقره را از سینی فر خارج کنید اما اگر نقره خیلی کثیف است، یک دقیقه صبر کنید.

در این روش، نقره با سینی آلمینیوم و جوش شیرین واکنش می دهد. لکه از نقره به سینی منتقل می شود و ممکن است ته سینی لک زرد بیفتد.

تمیز کردن ظرف سوخته

گاهی حین آشپزی حواسمان پرت می شود، غذا ته می گیرد و تهِ ظرف می سوزد.

در این شرایط، تمیز کردن ظرف مثل کابوس است اما به راحتی می توانید ظرف سوخته را با آب و جوش شیرین نجات دهید.

ته ظرف کلی جوش شیرین بریزید و به اندازۀ کافی آب اضافه کنید تا روی قسمت سوخته را بپوشاند. مخلوط را بجوشانید و ظرف را خالی کنید.

اگر هنوز جای سوختگی مانده، آن را با اسکاچ و مایع ظرفشویی تمیز کنید.

از خواص جوش شیرین: به عنوان کپسول آتش نشانی روغن و گریس

جالب است بدانید بعضی از کپسول های آتش نشانی حاوی جوش شیرین است.

به این مدل، کپسول آتش نشانی پودر خشک شیمیایی می گویند که از آن برای خاموش کردن آتش روغنی، گریس و برقی استفاده می شود. جوش شیرین با گرما و حرارت واکنش می دهد تا کربن دی اکسید تولید کند که باعث اطفای حریق می شود.

در نتیجه، شما می توانید برای خاموش کردن آتش های کوچک گریس و روغن از جوش شیرین استفاده کنید.

اما اگر بخش زیادی از خانه آتش گرفته، از جوش شیرین انتظار خاموش کردن آتش را نداشته باشید چون هرچه آتش بزرگ تر باشد، اکسیژن بیشتری می گیرد و تأثیر جوش شیرین را خنثی می کند.

از بین بردن علف هرز

معمولاً ریشۀ علف هرز خیلی عمیق است. برای همین، از بین بردن علف هرز بدون استفاده از مواد شیمیایی کار سختی است.

جالب است بدانید جوش شیرین یک جایگزین ارزان و بی ضرر برای این کار است چون سرشار از سدیم است و بدین ترتیب، شرایط محیطی را برای علف هرز دشوار می کند.

چند مشت جوش شیرین روی درز پیاده رو و قسمت هایی که علف هرز رشد می کند، بریزید اما برای از بین بردن علف هرز باغچه از جوش شیرین استفاده نکنید چون ممکن است به بقیۀ گیاهان آسیب بزند.

از خواص جوش شیرین: به عنوان خوشبوکنندۀ کفش

جوش شیرین یک روش عالی برای از بین بردن بوی بد کفش است چون با بوی بد مقابله می کند.

روی دو دستمال نازک، دو قاشق غذاخوری (۹ گرم) جوش شیرین بریزید. دور دستمال کش یا نخ ببندید. هر دستمال را داخل یک لنگه کفش بگذارید.

قبل از پوشیدن کفش، کیسه های جوش شیرین را خارج کنید.

خواص جوش شیرین برای سلامتی

حالا که با مصارف خانگی جوش شیرین آشنا شدیم، نگاهی می اندازیم به خواص جوش شیرین برای سلامتی.

کمک به درمان سوزش معده

به احساس درد و سوزش در بالای معده که تا گلو می رسد، سوزش معده یا رفلاکس اسید می گویند.

این وضعیت زمانی رخ می دهد که اسید معده تا مری بالا می آید. مری لوله ای است که معده را به دهان متصل می کند.

رفلاکس اسید معده دلایل مختلف دارد اما معمولاً بعد از خوردن وعده های سنگین، نوشیدنی های گازدار یا غذاهای چرب یا تند رخ می دهد.

جوش شیرین اسید معده را از بین می برد و بدین ترتیب، سوزش معده را درمان می کند. اگر می خواهید این روش را امتحان کنید، ۱ قاشق چای خوری (۵ گرم) جوش شیرین را در یک لیوان آب سرد حل کنید و آرام آرام این محلول را بنوشید.

اما حواستان به معایب این روش باشد:

• برخی می گویند گاهی علائم سوزش معده ربطی به بالا بودن میزان اسید ندارد
• جوش شیرین سرشار از سدیم است (نصف قاشق چای خوری یا ۲.۳ گرم جوش شیرین، حاوی ۶۳۰ میلی گرم سدیم است). پس اگر به خاطر فشار خون یا هر دلیل دیگر، باید میزان مصرف سدیم را محدود کنید، حواستان به این نکته باشد.
• مصرف زیاد باعث آلکالوز متابولیک (metabolic alkalosis) می شود؛ یعنی خون بیش از حد قلیایی می شود که مشکلات قلبی را به دنبال دارد.

تسکین آفت دهان

به زخم های کوچک و دردناک در داخل دهان، آفت می گویند که برخلاف تبخال، روی لب ظاهر نمی شود و مسری نیست.

شواهد در این زمینه کامل نیست اما مطالعات قدیمی نشان می دهد دهان شویۀ جوش شیرین درد ناشی از آفت دهان را تسکین می دهد.

در قسمت قبل، طرز تهیۀ دهان شویۀ جوش شیرین را توضیح دادیم. روزی یک بار دهان را با این محلول شستشو دهید تا آفت برطرف شود.

کمک به بهبود عملکرد ورزشی

جوش شیرین یا سدیم بی کربنات یکی از مکمل های پرطرفدار در بین ورزشکاران است.

برخی مطالعات نشان می دهد جوش شیرین، به ویژه در تمرینات هوازی یا دو و ورزش های مقاومتی، استقامت بدن را بالا می برد.

در فعالیت شدید، سلول های عضلانی اسید لاکتیک تولید می کنند که باعث احساس سوزش حین تمرین می شود. اسید لاکتیک از pH سلولی، که باعث خسته شدن عضلات می شود، می کاهد.

pH جوش شیرین بالاست. به همین دلیل خستگی را به تأخیر می اندازد و استقامت بدن را بالا می برد.

برای مثال، یک پژوهش نشان داد دوچرخه سواران بعد از مصرف جوش شیرین، ۴.۵ دقیقه بیشتر از سایر دوچرخه سوارانی که جوش شیرین نخوردند، رکاب زدند.

یک بررسی نشان داد مصرف این مکمل در حد ۰.۳ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، موثر واقع می شود.

یک پژوهش دیگر پیشنهاد می دهد یک الی دو ساعت قبل از ورزش، به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن، ۲۹۷ میلی گرم جوش شیرین مصرف کنید.

تسکین خارش پوستی و آفتاب سوختگی

اگر می خواهید خارش پوست ناشی از نیش حشره یا زنبور را تسکین دهید، ما به شما حمام جوش شیرین را پیشنهاد می کنیم.

خارش پوست یکی از عوارض آفتاب سوختگی هم هست و باز هم جوش شیرین به حل این مشکل کمک می کند. برخی می گویند بهتر است جوش شیرین را با سایر مواد، مثل آرد ذرت و جو دو سر، مخلوط کنید.

یک الی دو پیمانه (۴۴۰-۲۲۰ گرم) جوش شیرین را به آب ولرم اضافه کنید. ناحیۀ مورد نظر را کاملاً داخل آب قرار دهید تا خیس بخورد.

اگر این روش برای شما راحت نیست، جوش شیرین را با کمی آب ترکیب کنید و لایۀ ضخیمی از خمیر به دست آمده را روی ناحیۀ مورد نظر بگذارید.

به تأخیر انداختن روند پیشرفت بیماری مزمن کلیه

بیماری مزمن کلیوی کم کم باعث از کار افتادن کلیه می شود.

کلیه یک عضو ضروری است چون آب و ضایعات مازاد را از خون پاک و تعادل مواد معدنی مهم مثل پتاسیم، سدیم و کلسیم را برقرار می کند.

برخی مطالعات نشان می دهد که مصرف مکمل های جوش شیرین باعث بهتر شدن عملکرد کلیه می شود و روند پیشرفت بیماری مزمن کلیه را به تأخیر می اندازد.

البته اگر مشکل کلیه دارید، بهتر است قبل از مصرف جوش شیرین با پزشک مشورت کنید.

کمک به برخی روش های درمان سرطان

سرطان دومین علت مرگ در دنیاست.

اغلب از شیمی درمانی برای معالجۀ سرطان استفاده می شود. این داروی شیمیایی، رشد سلول های سرطانی را کند یا متوقف می کند چون با سرعت زیاد رشد می کنند و تکثیر می شوند.

برخی مطالعات نشان می دهد که جوش شیرین از میزان اسید در محیط زندگی تومور می کاهد و بدین ترتیب می تواند تأثیر داروهای شیمی درمانی را بالا ببرد.

اما شواهد موجود محدود به آزمایشات حیوانی است و در این زمینه، به آزمایشات انسانی احتیاج داریم. اگر تحت مداوای سرطان هستید، قبل از مصرف جوش شیرین در کنار شیمی درمانی، با پزشک خود مشورت کنید.

خلاصه و جمع بندی خواص جوش شیرین

جوش شیرین یک مادۀ چندمنظوره است و کاربرد آن به شیرینی پزی محدود نمی شود.

تأثیر خواص جوش شیرین روی از بین بردن بو و تمیزکاری حرف ندارد چون لکه های مقاوم را از بین می برد، بوهای بد را دور می کند و باعث پاکسازی سطوح مختلف نظیر فر، مایکروویو و درز کاشی می شود که تمیز کردنشان راحت نیست.

به علاوه، جوش شیرین برای سلامتی مفید است. برای مثال، به تسکین سوزش معده، تقویت عملکرد ورزشی و حتی سفید کردن دندان ها کمک می کند.

همۀ این ها به کنار، جوش شیرین ارزان و قابل دسترس است. پس همیشه مقداری جوش شیرین دم دست نگه دارید.

فقط یک نکته

همین امروز این روش را امتحان کنید: اگر می خواهید عمر جوش شیرین را بالا ببرید، بعد از استفاده، در جای مناسب از آن نگهداری کنید. در محفظه را خوب ببندید تا هوا وارد آن نشود و در جای خشک و خنگ نگهدارید.