رونمایی از نمونه‌های ۹ گونه از خزندگان ایران-پیام امروز

محمدرضا اشرف‌زاده، مدیر کل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: از نمونه‌های تایپ و پاراتایپ ۹ گونه از خزندگان ایران که برای اولین بار توسط دکتر اسکندر رستگار پویانی – استاد دانشگاه حکیم سبزواری- شناسایی شده است رونمایی و به دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی اهدا شد.

مدیر کل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: شناسایی و معرفی دقیق گونه‌ها اولین گام در جهت حفاظت از تنوع گونه‌ای محسوب می‌شود. موزه‌های تاریخ طبیعی باید نقش خط مقدم را در شناسایی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی و زیستی ایفا کنند. 

وی افزود: همه زیست‌شناسان اذعان دارند که نمونه‌های تایپ (Type)، مهم‌ترین ماده یا دارایی در یک موزه تاریخ طبیعی را تشکیل می‌دهند. منظور از تایپ، نمونه‌ای است که توسط نویسنده یک مقاله سیستماتیک (رده بندی) به عنوان مبنای یک مطالعه دقیق و به عنوان پایه یک نام خاص استفاده شده است. انواع مختلفی از نمونه‌های تایپ وجود دارند که مهم‌ترین آنها هولوتایپ (Holotype) است.

مدیر کل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: در زیست‌شناسی، نامی که برای اولین بار برای معرفی یک گروه آرایه‌شناختی جدید به کار می‌برند و این نام روی این گونه باقی می‌ماند، حتی اگر در گونه‌شناسی آن تجدیدنظر شود، هولوتایپ  نامیده می‌شود. به عبارت دیگر، هنگامی که یک گونه به‌طور رسمی توصیف می‌شود، دانشمندان اغلب آن توصیف را روی یک نمونه مشخص و منفرد استوار می‌کنند که همان هولوتایپ نام دارد. این نمونه ارزش بسیار زیادی دارد و به منظور در دسترس قرار گرفتن سایر محققان باید به‌درستی حفاظت شود که اغلب در یک موزه معتبر و بزرگ قرار می‌گیرد. 

وی تصریح کرد: امروزه ضروری است پس از کشف یک گونه جدید، یک هولوتایپ معرفی شود. این نمونه‌های مهم یا هولوتایپ‌ها تضمین می‌کنند که دانشمندان هنگام صحبت در مورد یک موجود زنده خاص، یک نقطه مرجع واحد دارند. هر نمونه دیگری که برای تکمیل توضیحات استفاده شده باشد، پاراتایپ (Paratype)  نامیده می‌شود. پاراتایپ‌ها اغلب در همان زمان و مکان مشابه هولوتایپ جمع‌آوری می‌شوند. از دیگر نمونه‌های تایپ می توان به آلوتایپ (Allotype) و نئوتایپ (Neotype) اشاره کرد. آلوتایپ نمونه‌ای از جنس مخالف هولوتایپ است که از بین پاراتایپ‌ها انتخاب می‌شود. نئوتایپ نمونه‌ای است که بعداً (پس از توصیف گونه اصلی) به عنوان نمونه تک نوع برای جایگزینی هولوتایپی که گم شده یا از بین رفته یا زمانی که محققان یک هولوتایپ را در توضیحات اصلی اعلام نکرده‌اند، استفاده شده است.

 اشرف زاده در پایان به رسالت اصلی موزه تاریخ طبیعی مبنی بر جمع‌آوری، نگهداری، مطالعه و تحقیق در زمینه گونه‌ها و اهمیت آن در حفاظت تنوع زیستی پرداخت.

منبع:  روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست