سندرم روده تحریک پذیر (IBS) چیست و چطور درمان می شود؟

سندرم روده تحریک پذیر (IBS) به مجموعه ای از مشکلات روده گفته می شود که علائمی مانند دل درد، اسهال، یبوست، نفخ و گاز روده دارد.

طبق تحقیقاتی که در سال ۲۰۲۱ انجام شد، ۷ تا ۱۶ درصد از مردم علائم سندرم روده تحریک پذیر را تجربه می کنند.

این بیماری بیشتر زنان و جوانان را درگیر می کند. با وجود اینکه برخی بیماران مبتلا به IBS، علائم جزئی دارند اما سایر بیماران علائم شدیدی را تجربه می کنند به طوری که زندگی روزمره آنها مختل می شود.

در ادامه این مطلب از دپارتمان سلامت و تناسب اندام مجله دکتر بهشتیان می توانید با علائم، دلایل، محرک ها و درمان سندرم روده تحریک پذیر بیشتر آشنا شوید.

سندرم روده تحریک پذیر(IBS) چیست؟

IBS با نام های کولون اسپاتیک، کولون تحریک پذیر، کولیت مخاطی و کولیت اسپاتیک هم شناخته می شود. این بیماری با سایر بیماری های روده از جمله مشکلات التهابی روده ارتباطی ندارد.

سندرم روده تحریک پذیر شامل مجموعه ای از علائم است که معمولا با هم رخ می دهند. علائم این بیماری از نظر شدت و مدت ماندگاری برای بیماران مختلف یکسان نیست. انواع IBS بر اساس علائم خاصی که دارند مانند یبوست و کاهش وزن طبقه بندی می شوند.

پزشک متخصص برای تشخیص این بیماری معمولا به دنبال علائمی می گردد که حداقل ۳ روز در یک ماه گذشته رخ داده است.

سندرم روده تحریک پذیر در برخی موارد نادر می تواند باعث آسیب روده شود. نتایج تحقیقی که در سال ۲۰۲۲ انجام شد نشان می دهد سندرم روده تحریک پذیر خطر ابتلا به سرطان های دستگاه گوارش را افزایش نمی دهد اما همچنان می تواند تا حد زیادی بر زندگی شما تاثیر گذار باشد.

IBS چه علائمی دارد؟

علائم IBS معمولا شامل موارد زیر است:

• درد شکم
• نفخ و گاز روده
• یبوست
• اسهال

افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر معمولا دچار یبوست و اسهال می شوند. علائمی مانند نفخ و گاز روده معمولا پس از دفع مدفوع برطرف می شوند.

با وجود اینکه همه علائم این بیماری به شکل مداوم وجود ندارند و ممکن است هر چند وقت یکبار احساس شوند اما برخی علائم مداوم هستند.

درد سندرم روده تحریک پذیر

درد این بیماری ممکن  است مانند گرفتگی باشد. بیمار در کنار این گرفتگی حداقل دو مورد از علائم زیر را هم تجربه خواهد کرد:

• کاهش درد بعد از دفع مدفوع
• تغییر در دفعات دفع مدفوع
• تغییر در ظاهر مدفوع

چه چیزی باعث ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر می شود؟

با وجود اینکه روش های زیادی برای درمان این بیماری وجود دارد اما علت دقیق ابتلا به آن ناشناخته است.

دلایل احتمالی ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر شامل کولون یا حساسیت بیش از حد سیستم ایمنی است. IBS پس از عفونت باکتریایی در دستگاه گوارش رخ می دهد. وجود علل احتمالی مختلف، پیشگیری از ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر را دشوار می کند.

عوامل فیزیکی مرتبط با سندرم روده تحریک پذیر هم می توانند متفاوت باشند که موارد زیر را در بر می گیرند:

• حرکات کند یا اسپاتیک روده بزرگ که باعث گرفتگی دردناک می شود.
• میزان غیر طبیعی سروتونین در روده بزرگ که بر حرکات روده تاثیر می گذارد.
• عدم تعادل باکتریایی در دستگاه گوارش

عوامل خطر ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر

نتایج یک تحقیق در سال ۲۰۱۷ نشان می دهد که عوامل خطر ابتلا به IBS می تواند شامل موارد زیر باشد:

• مسومیت غذایی
• مونث بودن
• مصرف آنتی بیوتیک ها
• داشتن اضطراب یا افسردگی
• اختلالات روان تنی

تشخیص IBS

معمولا پزشک برای تشخیص بیماری علائم شما را بررسی می کند. همچنین ممکن است از شما بخواهد برای رد سایر علل احتمالی موارد زیر را در نظر بگیرید:

• داشتن یک رژیم غذایی خاصی برای رد احتمال حساسیت به برخی مواد غذایی
• انجام آزمایش مدفوع برای رد احتمال ابتلا به عفونت
• انجام آزمایش خون برای رد احتمال ابتلا به کم خونی و بیماری سلیاک
• کولونوسکوپی

معمولا پزشک فقط در صورت مشکوک بودن  به ابتلا به کولیت، بیماری التهابی روده یا سرطان، کولونوسکوپی را تجویز می کند.

عوامل تحریک کننده سندرم روده تحریک پذیر

بسیاری از افراد می توانند با شناخت و کنترل عوامل محرک IBS از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنند. طبق نتایج تحقیقی که در سال ۲۰۲۱ انجام شد استرس و اضطراب در بسیاری از موارد می توانند باعث تحریک علائم سندرم روده تحریک پذیر شوند.

سیستم عصبی تا حد زیادی حرکت خودکار سیستم گوارش را کنترل می کند. در نتیجه استرس با تحت تاثیر قرار دادن اعصاب شما باعث افزایش بیش از حد فعالیت سیستم گوارش تان می شود.

اگر مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر هستید ممکن است روده بزرگ شما به اختلالات جزئی سیستم گوارش تان واکنش نشان دهد. همچنین باید به این نکته توجه داشته باشید که IBS نسبت به استرس هم واکنش نشان می دهد.

مصرف چه غذاهایی معمولا باعث تحریک IBS می شود؟

معمولا مصرف برخی غذاهای خاص باعث تحریک این بیماری می شود. اما ممکن است برخی از این غذاها تاثیر بیشتری داشته باشند.

بهتر است برای پرهیز از مصرف غذاهای محرک IBS آنها را در یک دفترچه یادداشت کنید. برخی از غذاهایی که ممکن است لازم باشد مصرف آنها را محدود یا متوقف کنید شامل موارد زیر می شوند:

• لوبیا
• غذاهایی که حاوی سوربیتول، مانیتول یا زایلیتول (شیرین کننده مصنوعی که در تولید آدامس بدون قند استفاده می شود) هستند
• میوه ها
• غذاهای لبنی خاص
• غذاهای کربوهیدراتی خاص

بهترین روش درمان برای IBS چیست؟

در حال حاضر هیچ درمانی برای سندرم روده تحریک پذیر وجود ندارد. و همه روش های درمانی تنها برای کاهش علائم و پیشگیری از ابتلا به این بیماری است.

ابتدا ممکن است پزشک به جای تجویز دارو از شما بخواهد تغییراتی را در سبک زندگی تان اعمال کنید.

کدام درمان های خانگی می توانند به درمان IBS پذیر کنند؟

ممکن است بدون نیاز به دارو تنها با کمک برخی درمان های خانگی و تغییراتی در سبک زندگی علائم بیماری شما تسکین یابد. برخی از این تغییرات شامل موارد زیر می شود:

• داشتن فعالیت بدنی منظم مانند ورزش کردن
• کاهش مصرف نوشیدنی های کافئین دار، چون کافئین روده را تحریک می کند
• کاهش استرس (صحبت با مشاور، انجام تمرین ذهن آگاهی، ریلکسیشن، هیپنوتیزم درمانی و تمرین های مدیتیشن ممکن است به شما کمک کنند)
• مصرف پروبیوتیک ها (باکتری های خوب که معمولا در روده وجود دارند) برای کمک به کاهش نفخ و گاز روده
• مصرف مکمل های فیبری
• ترک سیگار، چون IBS بین افراد سیگاری شایع تر است.