شرح دعای روز بیستم ماه رمضان؛ قیامت، بازتابی از اعمال انسان در دنیا

«اللهُمَّ افْتَحْ لی فیهِ ابْوابَ الْجِنانِ، وَاغْلِقْ عَنّی فیهِ ابْوابَ النّیرانِ، وَوَفِّقْنی فیهِ لِتلاوَةِ الْقُرْآنِ، یا مُنْزِلَ السَّکینَةِ فی قُلُوبِ الْمُؤْمِنینَ»

«خدایا در این ماه درهای بهشت را به رویم بگشا و درهای دوزخ را به رویم ببند و بر تلاوت قرآن موفّقم بدار، ای آرامش بخش دل‌های مؤمنان».

آیت الله مکارم شیرازی در شرح دعای روز بیستم ماه رمضان آورده است:

تشریح عوامل و اسباب ورود به بهشت و بیان اسامی درهای بهشتی، تبیین فضیلت و شرافت ماه مبارک رمضان در تأمین سعادت انسان و بازشناسی حقیقت تلاوت قرآن کریم از جمله مهم‌ترین نکات دعای روز بیستم ماه مبارک رمضان به شمار می‌آید.

اسامی درهای بهشت

طبق برخی از روایات یکی از درهای بهشت «رَیّان» نام دارد؛  این در، مخصوص روزه دارانی است که تشنگی و عطش روزه را تحمّل می‌کنند.

«باب المعروف» دیگر دربِ بهشت است، کسانی که کارهای نیک و پسندیده انجام می‌دهند، از این در وارد بهشت می‌گردند.

در بعضی از روایات، «جهاد» یکی از درهای بهشت است، کسانی که در مشکلات صبر را پیشه خود کرده‌اند همه این‌ها از «باب الصّبر» وارد بهشت می‌شوند.

  «باب الشّکر» محل ورود افرادی است که نه تنها با زبان، بلکه در مقام عمل نیز شاکر نعمت‌های بیکران پروردگار و ولی نعمت خویش بوده‌اند.

هم‌چنین صبر و تحمل در برابر بلایایی از قبیل سیل، زلزله، رانش زمین، صاعقه، طوفان‌ها، مرگ عزیزان و آشنایان، ورشکستگی، بیماری‌های صعب العلاج انسان را از «باب البلاء» وارد بهشت می‌سازد.

بهشت را به بها دهند نه به بهانه

درهای بهشت بیانگر اعمال است، یعنی نوع عمل در قیامت درب می‌شود و به وسیله اعمال ما، بهشت تکمیل می‌گردد؛ چرا که قیامت بازتابی است از اعمال انسان در دنیا و در آنجا باید عدالت الهی اجرا شود.

درها و کلیدهای بهشت، یعنی آن وسائلی که انسان را به بهشت می‌رساند، روزه، جهاد، توبه، خوف و رجاء، صدقه و در مجموع به امور، اعمال و کارهای مفید و مخلصانه‌ای اطلاق می‌گردد که سبب ورود به بهشت می‌شود.

دروازه‌ای در بهشت مخصوص روزه‌داران

رسول خدا (ص) می‌فرماید: «إنَّ لِلْجَنَّةِ باباً یُدْعی الرَّیَّانُ لایَدْخُلُ مِنْهُ إلَّا الصَّائِمُونَ؛ بهشت دری بنام «ریّان» (سیراب شده) دارد که تنها روزه داران از آن وارد می‌شوند».

مرحوم صدوق در «معانی الاخبار» در شرح این حدیث می‌نویسد انتخاب این نام برای این در بهشت به خاطر آن است که بیشترین زحمت روزه‌دار از ناحیه عطش است، هنگامی که روزه داران از این در وارد می‌شوند چنان سیراب می‌گردند که بعد از آن هرگز تشنه نخواهند شد.

به عبارت دیگر «ریّان» درب پر آب و سیراب در مقابل عطش دنیا است و به این ترتیب خداوند درب سیراب شده از مغفرت و عفوش را به او می‌دهد.

ماه رمضان؛ ماه بسته شدن درهای جهنم

پیامبر اکرم (ص) در خطبه شعبانیه، در مورد درهای جهنّم می‌فرماید «وَأَبْوَابَ النِّیرَانِ فِی هَذا الشَّهْرِ مُغْلَقَةٌ؛ درهای جهنّم در ماه رمضان بسته است.»

تأمل در این فراز نورانی نشان می‌دهد حتّی این روزه‌های نیم بند ما در کاهش جرم و جنایت مؤثر است و حقیقتاً درهای جهنم را می‌بندد و شیاطین و هوای نفس را در غل و زنجیر می‌کند.

گناهان، شهوات، هوای نفس، وسوسه‌های شیطان، از جمله درهای جهنم است که در سایه روزه و مبارزه با هوای نفس، اسیر و زندانی می‌شوند.

تلاوت و قرائت؛ مقدمه‌ای برای تدبر و عمل به قرآن

تلاوت قرآن فضیلتی بزرگ است؛ به ویژه در ماه مبارک رمضان، لیکن این فضیلت زمانی حاصل می‌شود که تلاوت قرآن همراه با تفکر و اندیشه باشد. به این علت بهترین بحث‌ها و گفت‌وگوها در این ماه پربرکت، بحث تفسیر قرآن است.

متأسفانه برخی مسلمانان از اسلام برداشتی ذهنی و غیر عملی دارند؛ برداشت آن‌ها از قرآن این است که الفاظش مقدس و در ماه رمضان نازل شده و هر چه بیشتر بخوانند ثوابش بیشتر است. در یک کلمه، صرف قرائت قرآن موضوعیت پیدا می کند،  لیکن به این نکته توجه نمی‌شود که قرآن نسخه حکیم است و نسخه حکیم را هرچند زیاد بخوانیم، بیماری ما مداوا و درمان نمی‌شود، زیرا عمل لازم است. خواندن هم لازم است، امّا خواندن مقدمه عمل است.

مفهوم شناسی سکینه

واژۀ «سکینه» در فراز پایانی دعا به معنی آرامش و اطمینان خاطری است که هر گونه شک و تردید و وحشت را از انسان زائل می‌کند.

این آرامش ممکن است جنبه عقیدتی داشته باشد و تزلزل اعتقاد را بر طرف سازد یا جنبه عملی، به گونه‌ای که ثبات قدم و مقاومت و شکیبایی به انسان بخشد.

انتهای پیام