خیلی پیش آمده که از دوست و اشنا شنیده ایم که فلانی با شکایت یکی از وراث به دادگاه احضار شده است! متاسفانه بحث ارث و میراث در بسیاری از خانواده ها به شکایت و دادگاه کشیده میشود.
گاهی دانستن یک قانون یا رویه میتواند تاثیر قابل ملاحظهای در نتیجه نهایی داشته باشد. اگر به طور صحیح و آگاهانه عمل نشود ممکن است ضرر جبرانناپذیری به حقوق ورثه وارد شود. در همین راستا برای انتخاب وکیل انحصار وراثت باید به سراغ فردی رفت که در این حوزه دارای تخصص و تجربه کافی باشد.
وکیلی که با موضوع ارث و با قانون امور حسبی آشنایی کامل داشته باشد و نسبت به رویه قضایی دادگاه هم اطلاعات کافی داشته باشد میتواند به خوبی به احقاق حقوق موکلش کمک کند. پس از فوت یک فرد معمولا نزدیکان او مشکلات روحی و اجتماعی بسیاری دارند مساله انحصار ورثه و پیگیریهای قضایی میتواند فشار روحی بیشتری به افراد وارد کند. علاوه بر این ممکن است با عدم همکاری ورثه مشکلاتی در روند صدور گواهی هم ایجاد شود. با در نظر گرفتن تمام این موارد برای کاهش آسیبهای روحی و کوتاه شدن روند رسیدگی ضروری است که از یک وکیل ارث خبره و با تجربه در حیطه وراثت کمک بگیریم.
فهرست مقاله
فروش سهم الارث در املاک مشاع
در املاک مشاع هر کدام از شرکا یا وراث به اندازه سهم خودشان در جزء جزء مال شریک هستند. بنابراین هر نوع تغییر، فروش یا اجاره ملک منوط به رضایت تمامی شرکا یا وراث است.
به طور مثال اگر شما ۲ دانگ از خانه ای را به ارث برده اید و نمی توانید بدون رضایت دیگر وراث اقدام به اجاره دادن خانه کنید، یا این که بخواهید با مشخص کردن دو دانگ از خانه آن بخش را به فروش برسانید یا اجاره بدهید،نمی توانید آن ها را انجام دهید؛ زیرا همانطور که گفته شد خانه جزو اموال غیر قابل افراز محسوب می شود و هیچ تقسیم بندی در آن نمی توان داشت.
در این حالت فروش ملک، اجاره دادن آن یا هر نوع تعمیرات یا تغییر در ملک منوط به اجازه تمامی افرادی است که در آن سهمی دارند. حال سوال اصلی اینجاست، اگر یک یا چند نفر از این شرکا یا وراث بخواهند سهم خودشان را نقد کنند ( ملک را به فروش برسانند) و دیگر شرکا رضایت نداشته باشند، چه اتفاقی رخ می دهد؟
در این حالت افرادی که قصد فروش ملک مشاع را دارند به دادگاه مراجعه کرده و با ارائه دادخواست خود از دادگاه درخواست فروش ملک را می کنند. در این حالت دادگاه با بررسی مدارکی مانند غیر قابل افراز بودن ملک و بر اساس این که شریک بودن افراد در این ملک احتمالا با تعارضاتی همراه خواهد بود معمولا دستور به فروش ملک می دهد.
فروش سهم الارث بدون انحصار وراثت
حال تصور کنید ورثه برای دریافت گواهی اشاره شده اقدام نکردهاند. آیا میتوانند فروش سهم الارث قبل از انحصار وراثت را به انجام رسانند؟
در این گواهی، مشخصات هر یک از وراث و سهم قانونی آنها بیان میشود. بنابراین تا قبل از دریافت این گواهی، به درستی مشخص نیست که وراث شخص فوت شده، چه کسانی هستند. همچنین تا زمانی که این گواهی دریافت نشود، امکان انجام اقداماتی همچون پرداخت هزینه کفن و دفن، پرداخت دیون و ادای حقوق متوفی و همچنین پرداخت مالیات بر ارث نیز وجود نخواهد داشت. بنابراین هیچ یک از وراث نمیتوانند برای فروش سهم الارث قبل از انحصار وراثت اقدام کنند.
فروش سهم الارث بدون اجازه سایر وراث
دو حالت متفاوت قبل را به یاد آورید:
- زمانی که وارث، قبل از تقسیم اموال، برای فروش سهم خود (که حالت اشاعه دارد)، اقدام میکند.
- زمانی که سهم هر یک از ورثه را به آنها تقدیم کردهاند و در نتیجه یکی از آنها، قصد دارد سهم الارث خود را به شخص دیگری انتقال دهد.
در هیچ یک از حالتهای اشاره شده، لازم نیست که ورثه برای دریافت اجازه از سایر وراث اقدام کنند. در حقیقت هر یک از ورثه با در نظر گرفتن قاعده تسلیط و قاعده ید، میتوانند سهم الارث خود را به صورت مستقل به سایر اشخاص انتقال دهند. اجازه گرفتن از سایر ورثه زمانی لازم است که شخص بخواهد برای فروش سهم سایر اشخاص نیز اقدام کند، به عنوان مثال اگر یکی از وراث، بدون اجازه از سایر آنها، اموال متوفی را به فروش رساند، اقدام این شخص، مصداق فروش مال غیر است و در نتیجه سایر اشخاص ذی نفع، میتوانند نسبت به فروش، اعتراض داشته باشند. بنابراین فروش سهم الارث سایر ورثه بدون اجازه و رضایتآنها، امکان پذیر نخواهد بود.
نحوه باز پس گیری اموال بخشیده شده وانتقال یافته به یکی از وراث
- زمانی که شخصی فوت می کند اموال موروثی که از وی باقی می ماند از دو حال خارج نیست یا اموال منقول است یا غیر منقول ؛
اموال منقول اموالی است که به راحتی قابل نقل و انتقال می باشند و معمولا به ثبت نمی رسند مانند تمامی اشیا و لوازمی که داخل منزل متوفی وجود دارد.
اموال غیر منقول اموالی است که اصولا غیرقابل جابجایی می باشند مانند املاک و زمین و آپارتمان و معمولا سابقه ثبتی دارند.وقتی شخصی فوت کند ورثه وی از دو حال خارج نیستند :
۱- یا در خصوص اموال و تقسیم ترکه همگی با هم توافق دارند.
۲- یا با یکدیگر متفق نیستند ولو این که تنها یک وارت با سایر ورثه اختلاف داشته باشد
- در فرضی که همه ورثه با هم توافق دارند تنها کاری که برای تقسیم ترکه لازم است انجام دهند ابتدا گرفتن گواهی انحصار وراثت از شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی در ایران و سپس پرداخت مالیات برارث می باشد. بعد از آن به موجب تقسیم نامه ای که میان خود تنظیم می نمایند اقدام به تقسیم اموال متوفی اعم از منقول و غیر منقول می نمایند.
- اما در فرضی که ورثه با یکدیگر اختلاف دارند، پس از اخذ گواهی حصر وراثت به درخواست هر یک از ورثه یا سایر اشخاص ذینفع، هر یک از ورثه به میزان تعیین شده مطابق ضوابط و مقررات ارث مذکور در قانون مدنی از ترکه ارث می برد. و هر وارث تنها به همان نسبت سهم الارث خود در اموال متوفی اعم از منقول و غیرمنقول بصورت مشاعی مالک می باشد. به این معنی که هر وارث به نسبت سهم خود در ذره ذره ترکه مالکیت دارد. بنابراین تا قبل از این که ترکه تقسیم شود، تصرف هر وارث در مال مشاع به معنی تصرف در سهم سایر ورثه می باش. در این حالت هر یک از ورثه می تواند به یکی از طرق زیر سهم خود را از سایرین جدا نموده و مالک اختصاصی سهم خود گردد:
۱- یکی از ورثه با درخواست تحریر ترکه و مهروموم ترکه از شورای حل اختلاف تقاضا نماید که تمامی ترکه متوفی مشخص گردیده و مهروموم شده به شخصی (به عنوان حافظ) سپرده شود تا پس از این که از دادگاه درخواست تقسیم ترکه را نمود و دادگاه در این خصوص حکم مقتضی صادر کرد، مطابق حکم دادگاه این اموال اگر قابل تقسیم باشد میان ورثه به نسبت سهم الارثشان تقسیم شود و اگر غیرقابل تقسیم باشد به دستور دادگاه فروخته شده و پول آن تقسیم شود.
۲- در خصوص اموال غیرمنقولی که سابقه ثبتی دارند، هر وارث علاوه بر ثبت مستقیم دادخواست تقسیم ترکه، می توان ابتدائا از اداره ثبت درخواست افراز سهم خود را از سایر ورثه بنماید که پس از ارجاع به کارشناسی اگر آن مال قابل تقسیم باشد که به نسبت سهم ورثه میان ایشان تقسیم می شود و اگر غیر قابل تقسیم باشد با گواهی عدم افرازی که اداره ثبت صادر می نماید می توان به دادگاه مراجعه نموده و مستقیما دادخواست فروش مال غیر منقول را طرح کرد.
منبع : داد از ما