پشت‌پرده موافقت ترکیه با عضویت سوئد در ناتو/ بایدن سر اردوغان کلاه گذاشت؟!

مهسا مژدهی: سوم بهمن پارلمان ترکیه که اکثریت آن را حزب اردوغان تشکیل می‌دهد، با پیوستن سوئد به ناتو موافقت کرد. این اقدام که به ضرر دوستان روس آقای اردوغان تمام می‌شود پس از آن صورت گرفت که فنلاند هم با موافقت ترکیه به ناتو پیوسته بود. آنکارا پیش از این شرط و شروط بسیاری برای غرب بر سر پذیرش این دو کشور در ناتو قائل شده بود. مهم‌ترین شروط آنها این بود که سوئد دست از حمایت اعضای گروه‌های مسلح مخالف ترکیه بردارد. از آنجایی که اردوغان پ.ک.ک را گروهی تروریستی می‌داند و در سوئد این گروه فعالیتی آزاده داشتند، اردوغان عضویت این کشور در ناتو را منوط به برخورد با این گروه‌ها کرده بود. اما در نهایت، با وجود سرزنش‌های گروه‌های مخالف اردوغان، ترکیه موافقت خود را با عضویت سوئد در ناتو رسما اعلام کرد.

در خبرآنلاین با علی قائم‌مقامی کارشناس مسائل ترکیه به گفتگو نشسته‌ایم:

اردوغان وقتی در مورد عضویت سوئد در ناتو سخن می‌گفت به نظر سازش ناپذیر می‌آمد. اما چه شد که او ناگهان تغییر موضع داد و با پیوستن سوئدی‌ها به پیمان ناتو موافقت کرد؟

سوئد از پ‌.ک‌.ک و ارتش آزادی بخش ترکیه حمایت می‌کرد. این دو سازمان مسلحی بودند که تروریستی تلقی می‌شوند. اعضای این گروه‌ها در سوئد فعالیت داشتند. حتی یکی از اعضای پ.ک.ک در مجلس سوئد به عنوان نماینده انتخاب شده بود وفعالیت می‌کرد. همچنین سوئد ترکیه را تحریم تسلیحاتی کرده بود و در این کار فنلاند هم شریک بود. فنلاند هم مانند سوئد میزبان گروه‌های مسلح مخالف اردوغان بود. اردوغان گفته بود این دو کشور به میزبان گروه های تروریستی تبدیل شده و امنیت ملی ترکیه را تهدید می‌کنند. او گفته بود این افراد نباید حق راهپیمایی با پرچم‌هایشان یا دریافت اعانه را داشته باشند. تحریم های تسلیحاتی و فنی از دیگر مواردی بود که آنکارا درخواست لغو آنها را داشت. در نتیجه ترکیه برای مدت‌ها مخالف عضویت فنلاند و سوئد در ناتو شده بود. همچنین درخواست کرده بود نزدیک به ۵۰ تا ۶۰ نفر از اعضای این گروه‌ها به ترکیه استرداد داده شوند. این دو کشور اروپایی یک سری قوانین مقابله با تروریسم را به درخواست ترکیه اجرایی کردند. همچنین اعلام کردند که اجازه نخواهند داد گروه‌های مسلح ضد دولت ترکیه در فنلاند و سوئد سازماندهی شوند. اما استردادی که درخواست شده عملی نشده است. اردوغان گفته بود تا این اقدامات انجام نشوند ترکیه عضویت فنلاند و سوئد را وتو خواهد کرد.

چرا ترکیه علی‌رغم مخالفت سفت و سخت اولیه و جبهه‌گیری‌های تند اردوغان، بالاخره راضی شد تا عضویت سوئد را در ناتو بپذیرد؟

ترکیه تحت فشار آمریکا و ناتو مجبور شد ابتدا عضویت فنلاند را در ناتو بپذیرد. عضویت فنلاند اهمیت بیشتری داشت. این کشور هزار و ۲۰۰ کیلومتر مرز مشترک با روسیه دارد و عامل تهدید ناتو و امریکا علیه ترکیه خواهد بود. اما سوئد دورتر از روسیه است. امریکا پیشتر اعلام کرده بود اگر ترکیه عضویت این دو کشور را نپذیرد، اف‌۱۶ های نسل جدید را به ترکیه نمی‌فروشد یا تحویل نمی‌دهد و همچنین نوسازی اف‌۱۶ های قدیمی را هم نمی‌پذیرد. اردوغان برای اینکه تهدیدهای اولیه را خنثی کند، گفت عضویت سوئد را به مجلس ترکیه می‌سپارد. ایالات متحده هم مشتاقانه اعلام کرد که اردوغان عقب نشینی کرده. از آنجایی که مجلس ترکیه یعنی اکثریت آن در اختیار حزب عدالت و توسعه که متعلق به اردوغان است قرار دارد، مشکلاتی وجود داشت. اما در نهایت موافقت عضویت سوئد در ناتو اعلام شد. قرار بود همزمان با عضویت سوئد امریکا اف‌۱۶ ها را به ترکیه تحویل دهد و به بازسازی اف‌۱۶های قدیمی بپردازد. اما واشنگتن فعلا این کار را نکرده و بایدن فعلا به سنا و… نامه داده تا اجازه بدهند این سلاح‌ها به ترکیه تحویل داده شود. اما مشخص نیست که آیا کنگره تحویل اف ۱۶ به آنکارا را تصویب می‌کند یا نه.

عملکرد اردوغان در قبال سوئد و عضویتش در ناتو در داخل ترکیه به چه شکل دیده می‌شود؟

احزاب سیاسی در ترکیه اقدام اردوغان را به شدت مورد انتقاد قرار دادند و می‌گویند با دست خالی عضویت سوئد را در ناتو پذیرفتی. همچنین قرار بود امریکا اف ۳۵ را به ترکیه بفروشد. پول اف ۳۵ هم پرداخت شده اما ایالات متحده ترکیه را از طرح تولید اف ۳۵ اخراج کرد و پول ترکیه را هم پس نداد. ترکیه می‌گوید پس به جای اف ۳۵؛ اف ۱۶ به این کشور فروخته شود و چند نوع موشک به ترکیه ارسال شود. از آن طرف امریکا اف‌۳۵ را به یونان تحویل می‌دهد.

ایا می‌شود گفت ترکیه برای دریافت جایگاه قبل خود در ذهن کشورهای غربی موافق عضویت سوئد در ناتو شده؟

ترکیه در محوریت غرب حرکت می‌کند. اما مثلا روسیه مخالف گسترش ناتو است اما انکارا با مسکو قراردادهای کلان امضا کرده و ۲۵ میلیارد دلار با روسیه تجارت دارد که عمده آن نفت و گاز و کالای کشاورزی است. همچنین ترکیه از روسیه کمک‌های فنی می‌گیرد. از آن طرف هم ترکیه بدون قید و شرط با ناتو کار می‌کند و سیاست دوگانه خارجی را اجرا می‌کند. اما اردوغان می‌خواهد هم حمایت سیاسی و سرمایه این کشورها را به دست بیاورد و هم از تجارت با روس ها سود ببرد.

۳۱۱۳۱۲