چه عواملی به شکل‌گیری فساد در ورزش حرفه‌ای ایران کمک می‌کند؟

به گزارش ایسنا، فساد یک عمل انجام‌شده با هدف دریافت سود و مزایای شخصی است که هیچ‌گونه همخوانی و ارتباطی با وظیفه اصلی و حقوق افراد در سازمان‌ها ندارد و به نوعی پایمال شدن حق دیگران است و برخی صاحب‌نظران فساد را استفاده از قدرت شخصی در سازمان در جهت کسب منافع نامشروع تعریف می‌کنند.

جهانی شدن صنعت ورزش منجر به ایجاد یک فرآیند تجاری به وسیله درآمدهای نهفته برای سهامداران، حامیان مالی، مسئولان دولتی (سیاسیون) و ورزشکاران شده است. این درآمد نهفته منجر به این شده که بسیاری از ورزشکاران و مسئولان به منظور کسب سود و منفعت بیشتر، دچار ارتکاب فساد شوند.

فساد در ورزش به ویژه ورزش حرفه‌ای به یکی از مشکلات ورزش تبدیل شده و باید بیشتر مورد بررسی قرار گیرد. رشوه به مقامات، تبانی با شرکت‌کنندگان در مسابقات و استفاده ورزشکاران از داروهای غیرمجاز (دوپینگ) نمونه‌هایی از فساد هستند.

با توجه به این‌که نمونه‌هایی از فساد را کم‌وبیش می‌توان در هر سازمانی مشاهده کرد، سازمان‌های ورزشی در ایران نیز از این امر مستثنی نیستند. در ایران کم‌تر پژوهشی به موضوع فساد در ورزش پرداخته است و تعداد اندک این پژوهش‌ها، به رفع مشکل فساد کمک چندانی نکرده است. بر همین اساس پژوهشگران با انجام یک مطالعه، عوامل مؤثر در شکل‌گیری فساد در ورزش حرفه‌ای ایران را مورد بررسی قرار دادند.

برای انجام این مطالعه، پژوهشگران با ۱۹ نفر از صاحب‌نظران این حوزه شامل اعضای هیئت‌علمی دانشگاه، مدیران باشگاه ورزشی، معاونان وزارت ورزش و جوانان، رؤسای فدراسیون‌های ورزشی، ورزشکاران و اصحاب رسانه، مصاحبه انجام دادند. مباحث مطرح‌شده در مصاحبه‌ها، پس از پیاده‌سازی، تحلیل و دسته‌بندی شدند.

یافته‌های به دست آمده در این مطالعه نشان داد که عوامل مختلفی در شکل‌گیری فساد در ورزش حرفه‌ای ایران، نقش دارند. شرایط علّی که در شکل‌گیری فساد در ورزش حرفه‌ای در ایران مؤثر است، شامل ضعف مدیریتی، بی‌عدالتی سازمانی، فساد سیستمی، عوامل ساختاری، عوامل سازمانی، عوامل اجرایی، سیاست‌های سازمانی، منفعت و سود، نبود نظارت، منفعت‌طلبی، کم‌رنگ‌شدن اعتقادات و ماهیت فساد هستند.

از نظر شرکت‌کنندگان در این مطالعه، «ضعف مدیریتی»، یکی از مهم‌ترین این عوامل است. عدم شایسته‌سالاری در انتخاب مدیران، ابهام در انتصابات مدیریتی، عدم ثبات مدیریتی، نتیجه‌گرا بودن مدیران، وجود مدیران غیر ورزشی، عدم استقلال کاری، عدم مسئولیت‌پذیری، چندشغله بودن مدیران، تفویض اختیار خارج از مسئولیت، آشنا نبودن با قوانین و مقررات، نبود چشم‌انداز و عدم برنامه‌ریزی، از مهم‌ترین نشانه‌های ضعف مدیریتی است.

بر اساس نتایج این مطالعه، شرایط زمینه‌ای مانند نبود اخلاق در ورزش حرفه‌ای، باندبازی، ویژگی‌های فردی، فساد سیاسی، فساد مالی، فساد در تیم‌های ورزشی، عدم شایسته سالاری، عوامل اجتماعی تشکیل‌دهنده فساد، نقش سیاسیون در ورزش و عوامل فنی و تخصصی، باعث ایجاد شکل‌گیری فساد در ورزش کشور می‌شود.

به گفته پژوهشگران این مطالعه، فساد ملی شامل عدم صداقت و پاک‌دستی مدیران، ابهام در صورت‌های مالی، نبود سیستم ارزیابی و نرخ‌گذاری بازیکنان، عدم تفکیک بازرس قانونی از حسابرس، کمبود آیین‌نامه‌های مالی، عدم شفافیت‌ مالی و قراردادهای جعلی است.

به گفته پژوهشگران این تحقیق؛ در سال‌های اخیر شاهد کشف و آشکارسازی موارد متعددی از مفاسد مالی کلان در ورزش حرفه‌ای کشور بوده‌ایم. از طرف دیگر نیز جایگاه ورزش کشور در شاخص‌های فساد منتشرشده توسط سازمان شفافیت بین‌الملل مطلوب نیست. بارها مقام معظم رهبری و سایر مسئولان عالی کشور بر تلاش در جهت پیشگیری و برخورد با مفاسد اقتصادی تاکید کرده‌اند و دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های متعددی در این زمینه، تصویب و کمیسیون‌ها و کارگروه‌های متعددی برای پیگیری ایجاد شده است. به نظر می‌رسد عدم توجه به ریشه‌های بروز فساد در ورزش و عدم تدوین راهکارهای مناسب برای تضعیف یا محدود کردن این ریشه‌ها از دلایل عدم کسب نتیجه مطلوب در مبارزه با فساد مالی است.

در این مطالعه مواردی مانند نظارت و کنترل، راهبردهای حقوقی، کنترل مالی تیم‌های حرفه‌ای، پرداخت به‌موقع حق و حقوق، احراز شرایط حرفه‌ای مدیران و مربیان، حذف دلالان در ورزش، ترویج بازی جوانمردانه، گسترش بستر رقابت‌طلبی، از بین بردن روابط خارج از عرف، تشکیل بنگاه‌های اقتصادی در ورزش، به‌عنوان راهبردهای مقابله با فساد در ورزش حرفه‌ای عنوان شده‌اند.

به گفته پژوهشگران این مطالعه، استفاده از تجارب کشورهای دیگر در مبارزه با فساد، افزایش عوامل اجتماعی در ورزش، صدور به موقع و صریح احکام انضباتی، ورود نهادهای قضایی در ورزش، برخورد قضایی با مافیا و دلالان ورزشی، برخورد جدی با صاحبان سایت‌های شرط‌بندی، توجه به تیم‌های پایه، کاهش تهدیدات سازمانی و برون‌سازمانی، کانال قانونی فروش و خرید بازیکن، افزایش مجازات‌ها، افزایش ارتباط با نهادهای بین‌المللی مبارزه با فساد، گرفتن تست‌های مکرر دوپینگ، توسعه کمیته‌های اخلاقی در ورزش، جلوگیری از قانون کپی رایت، افزایش بازرسان در سازمان‌های ورزشی، تشکیل کمیته‌های فنی، توجه به انتصابات، افزایش نهادهای مبارزه با فساد، ایجاد نهادهای مستقل برای مبارزه با فساد سازمانی، جلوگیری از قدرت‌طلبی مدیران، افزایش کمیته‌های انضباتی در تیم‌ها و ایجاد کمیته مبارزه با فساد در تیم‌های ورزشی به عنوان راهکارهایی برای مقابله با فساد در ورزش حرفه‌ای هستند.

این پژوهشگران با توجه به یافته‌های به‌دست آمده از تحقیق پیشنهاد می‌کنند با تدوین قوانین و سیاست‌های ورزش حرفه‌ای بر اساس قوانین بین‌المللی موجود در فدراسیون‌ها و قوانین رسمی کشور در جهت کاهش فساد در ورزش حرفه‌ای گام برداشته شود.

در انجام این تحقیق مهدی سادات الحسینی، علی زارعی  و زهرا حاجی انزهایی؛ پژوهشگران گروه مدیریت ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز با یکدیگر مشارکت داشتند.

یافته‌های این مطالعه، زمستان ۱۴۰۰ به صورت مقاله علمی با عنوان «شناسایی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری فساد در ورزش حرفه‌ای ایران» در فصلنامه مطالعات راهبردی ورزش و جوانان زیر نظر وزارت ورزش و جوانان منتشر شده است.

انتهای پیام